هيــچ هـايـک

تنها يک کوله پشتي ، چند هزار تومان پول و کمي ریسک پذيري کافي است براي هیچ هايک (hitchhike) يا رايگان سواري. در دنيايي که هر روز هتلهاي پنج ستاره و تورهاي گرانقيمت، شما را وسوسه میکند تا به سفر برويد و بازارهاي جديدي را در دورترين نقاط دنيا کشف کنيد، هیچهايک مثل سفرهاي باستاني است؛ کمي سختتر اما خالصتر.
هیچهايک يا رايگانسواري چند وقتي است که در کشور ما بيشتر از گذشته به چشم میخورد، چه در بزرگراهها، چه در شبکههاي اجتماعي و اينستاگرام. شايد براي شما هم پيش آمده که چند جوان را گوشه خيابان يا بزرگراهي در خروجیهاي شهر ديده باشيد که با کولهپشتي ايستادهاند و انگشت شست خود را رو به بالا گرفتهاند تا رانندهاي آنها را رايگان سوار کند.
اين شکل سفر کردن که در فارسي به آن رايگانسواري يا مفتسواري میگويند، سفرهايي هستند که از دهه ۶۰ در آمريکا و بعدها اروپا شروع شد و امروزه در همهجاي دنيا طرفداران زيادي دارد. آدمهاي تحصيلکرده و ساده، شاغل يا جهانگرد، مرزهاي استانها يا کشورها را به اين طريق طي میکنند تا با کمترين پول تجربه ناب يک سفر را درک کنند.
هیچهايک کردن سن و سال نمیشناسد و تنها کمي خصوصيات متفاوتتري طلب میکند و شخصيتي منعطف و در عين حال باهوش. رايگان سواري براي هر کسي به يک شکل است؛ بعضي کاغذي در دست میگيرند و مقصد مورد نظرشان را روي آن مینويسند، بعضي گوشه خيابان حرکات نمايشي انجام میدهند و بعضي براي جلب توجه راننده با دستکش سفيد روي وايتبرد کوچکي مکان مورد نظرشان را مینويسند. قدرت هوش و تجزيه و تحليل هم زماني به کار میآيد که فقط چند ثانيه فرصت داريد تا راننده مطمئن را تشخيص دهيد. نشستن کنار راننده هم کار راحتي نيست؛ خیلیها براي همصحبتي، شما را سوار میکنند و شايد در تمام مسير دلشان بخواهد با شما صحبت و درد دل کنند و شما بايد آنقدر صبور باشيد که پاي صحبتهاي او بنشينيد.
لذت اينگونه سفرها به درک همين لحظههاي انساني است. اينکه بده بستاني در کار نيست و دو طرف صرفاً براي لذت از حضور هم با يکديگر همسفرمیشوند.
به گفته مفتسوارها يکي از مهمترين لذتهاي سفر ارزان قيمت و رايگان سواري بيرون آمدن از چارچوبهاي تنگ زندگي روزمره است. اينگونه سفرها بهانه مناسبي است براي کنار گذاشتن قواعد تکراري روزمرگي و تجربه ديدن از نزديک.
مهدي طاهري يک رايگانسوار حرفهاي است. او از ايران تا ارمنستان و از آنجا تا گرجستان را با همسرش مفتسواري کرده و به جاي اينکه در هتل بمانند در خوابگاههاي ارزان قيمت (هاستل) که در همه کشورها براي پناه دادن به جهانگردان وجود دارد، در کنار مردمي از همه مليتها زندگي کرده و خاطره خوشي ازهیچهايک دارد. او از بهترين تجربهاش میگويد: «هميشه نسبت به آدمها بدبين بودم و با پیشداوري به آنها نگاه میکردم. هر بار که اتومبيلي براي ادامه سفر میگرفتم، با ترس و لرز داخل ماشين مینشستم اما هر چه گذشت، نسبت به آدمها و محبت آنها احساس بهتري پيدا کردم. اين براي من مثل یکجور تحول بود»
قاعده هشتاد بيست
مهمترين قاعده سفر ارزان قيمت قاعده «هشتاد بيست» است يعني هشتاد درصد مطالعه و مشورت و برنامهريزي پيش از سفر، طوري که به همه زير و بم مقصد آشنا شويد و بيست درصد ديگر هم تجربه خود سفر. يکي ديگر از بخشهاي مهم سفر برنامهريزي روي بودجه سفر است. براي همه اين مسائل، سايتهاي زيادي وجود دارد که میتوانيد خرج متوسط هر کشوري را در آن ببينيد تا بدانيد تقريباً براي هر جايي که میخواهيد برويد به چه مقدار پول احتياج داريد. البته به هر مبلغي که رسيديد ۲۰ درصد را هم شناور در نظر بگيريد تا جايي گير نکنيد.
شايد به نظر خیلیها سفر ارزان قيمت، کار راحتي باشد اما اينطور نيست و شرايط و رعايت قوانين و تجربه میخواهد.
براي کساني که سعي میکنند سفري ايمن وکمخطر را در هتلها سپري کنند و چمدانهاي بزرگي را همراه داشته باشند تا در هر شرايطي بتوانند لباس مناسب بپوشند، شايد اينگونه سفر کردن مقداري پرخطر و سخت باشد. عرفان میگويد، در آخرين سفر ارزان قيمتي که رفته، تنها يک کيف کمري به همراه داشته: «کوله بزرگ خودش خرج سفر را زيادمیکند.
چون مجبوريد گاهي براي آن پول اضافه بدهيد و شايد در ماشينهايي که خودشان در سفر هستند هم جايي براي کوله بزرگ شما نباشد.» عرفان میگويد، يکي از بهترين مکانها براي شروع ا ینگونه سفرها ايران است: «ايران در رتبهبندي کشورهايي که جهانگردها وهیچهايکرها به آن سفر میکنند يکي از جاهاي خوب است و من با هر جهانگردي که صحبت کردهام، سفر به ايران را جزو خاطرهانگيزترين سفرهاي خودمیدانسته»
ايران بهشت هیچهايکرها
اگرچه در ايران هاستل يا خوابگاه رايگاني مثل همه جاي دنيا براي رايگانسوارها يا جهانگرداني که میخواهند سفر ارزاني داشته باشند وجود ندارد اما ميهمان نوازي ايرانيان، کمک آنها به گردشگر خارجي در شرايط سخت و… ايران را به بهشت رايگانسوارها تبديل کرده است.
«يکي از جاذبههاي گردشگري ايران، مردم ايران هستند.» رئيس جامعه تورگردانان ايران يکي از دلايل حضور مسافران ارزان قيمت (هیچهايکر) به ايران را ميهمان نوازي ايرانيان میداند: «براي مسافري که فقط يک کوله روي پشتش دارد ميهمان نوازي ايرانيها بسيار جالب است، چون مردم ما بخصوص با جهانگردان خارجي برخورد بسيار مهربانانه اي دارند و حتي بدون چشمداشتي آنان را ميهمان خانههاي خود میکنند که براي مسافران خارجي همين خصايص بسيار ارزشمند است»
ابراهيم پورفرج درگفتگو با «ايران» میگويد: «گاهي مسافراني که به ايران میآيند به ما میگويند آيا واقعاً اينجا ايران است؟ چون ذهنيتي که آنان نسبت به کشور ما دارند با چيزي که از نزديک میبينند بسيار تفاوت دارد و من ديدهام که گاهي از سر دلتنگي با چشم گريان کشور را ترک میکنند»
رئيس جامعه تورگردانان ايران وضعيت گردشگري در دولت يازدهم را بسيار بهتر از گذشته میداند و معتقد است که کشور ما میتواند تمام نيازهاي يک گردشگر را پوشش بدهد: «ايران کشوري با تاريخ چند هزار ساله است و در کنار آثار تاريخي مهمي که در کشور ما وجود دارد، طبيعت زيبا و چهارفصل بودن آن نيز ارزش ايران را به عنوان يک مقصد مهم گردشگري بالا میبرد. اين قابليتها باعث شده که ايران پاسخگوي نياز همه مسافران و گردشگران از تمام دنيا باشد»
آرتور از لهستان يکي از هیچهايکرهايي است که به ايران سفر کرده و آنطور که در مصاحبههايش گفته يکي از ارزانترين کشورهاي جهان، براي هیچهايکرهاست. آرتور يک شب در زاهدان ميهمان خانوادهاي روستايي میشود و همان يک شب هم کافي بوده تا او را عاشق محبت و ميهماننوازي ايراني کند.
يکي از جاذبههاي اينگونه سفرها برخورد بیواسطه با فرهنگها و انسانهاست. تجربه حسي بومي که شايد فقط ماکتي از آن را بشود در هتلهاي چند ستاره يا مستندهاي طبيعت ديد. در اين سفرهاي ماجراجويانه میتوان بدون هيچ واسطهاي با مردم و آداب رسومشان رابطه برقرار کرد. البته در اينگونه سفرها بايد خطوط قرمز را هم رعايت کرد که يکي از مهمترين اين خطوط قرمز بحث نکردن در مورد مذهب، نژاد، سياست و هنجارهاي هر جامعهاي است.
همه سختيهاي سفرهاي ارزان میارزد به کسب تجربهاي که در معاشرت با آدمها و فرهنگها به دست میآيد. ديدن طبيعت بکر و نابي که در گوشه گوشه ايران و جهان وجود دارد و نمیشود در تورهاي سياحتي چند روزه ديد. هیچهايک يا مفتسواري به ما میگويد سفر تنها مقصد و رسيدن نيست. سفر تنها تجمل و هتل چند ستاره نيست. سفر، ديدن و تجربه کردن است. ديدن و تجربه کردن پول نمیخواهد.
منبع:ویکی تراول /به کوشش:مهدي وفائي